Prvi univerzitet, kahva, pa čak i četkica za zube su, na iznenađenje mnogih, samo neki od muslimanskih izuma koji su oblikovali današnji svijet. Korijene tih temeljnih ideja i objekata, počevši od bicikla pa do muzičke skale, možete pronaći u knjizi “1001 otkriće” koja govori o 1000 godina slavne historijei zaboravljene muslimanske baštine.
“Postoji rupa u našoj nauci. Mi pravimo žablje skokove od renesanse do doba stare Grčke,” kaže profesor Salim el-Hassanipredsjednik Fondacije za nauku, tehnologiju i civilizaciju i urednik knjige “1001 otkriće”.
El-Hassani je izdvojio 10 najvećih muslimanskih izuma:
1.Hirurgija
Oko 1000. godine slavni ljekar el-Zahrawi objavio je objavio ilustrovanu enciklopediju hirurgije na 1500 stranica koja se u Evropi koristila kao medicinski udžbenik narednih 500 godina. On je prvi hirurg koji je izveo carski rez, i prvi je napravio pincetu. Također je zaslužan za unapređenje tehnologije koja se u to vrijeme koristila u liječenju ubodnih rana.
2.Kahva
Dok u modernom dobu zapadnjaci uživaju pijući “du jour”, Jemenci su kahvu pili još u 9. stoljeću. U početku su kahvu koristili sufijski tarikati, kako bi ostali budni što duže u svojim vjerskim ritualima. Neki studenti su kahvu zatim prenijeli do Kaira, a odatle se brzo proširila po cijelom carstvu. U 13. vijeku kahvu su je koristili Turci. U Englesku je 1650.god. kahvu donio Turčin Pasqua Rosee koji je otvorio prvu “kuću kahve” (kafeteriju) u ulici Lombard u Londonu. Arapska “qahwa” je postala Turska “kahve”, pa onda Italijanska “caffe” i Engleska “coffee”.
3. Leteća mašina
Hiljadu godina prije braće Wright-i, muslimanski pjesnik, astronom, muzičar i inženjer po imenuAbbas ibn Firnas prva osoba koja je pokušala konstruisati mašinu za letenje. U 9. stoljeću dizajnirao je krilati stroj nalik na kostim ptice, i u Kordobi je par puta pokušao letjeti, kaže el-Hassani. Ali osim par metara leta ništa više nije uspio, osim što je prilikom jednog leta teško povrijedio sebi leđa. Njegovi nacrti su kasnije insirisali Leonarda da Vinčija čiji se izumi smatraju pretečom modernih letjelica.
4. Univerzitet
Godine 859. princeza po imenu Fatima el-Firhi osnovala je prvi univerzitet u marokanskom graduFezu. Njena sestra Merjem izgrađuje nekoliko džamija u okolini tog univerzitata i cio kompleks dobija naziv “El-Qarawiyyin” džamije i univerzitet.I dalje u funkciji 1.200 godina kasnije, centar podsjeća ljude da su znanje i školovanje osnova islamske tradicije. El-Hassani se nada da će priča o sestrama princezama inspirisati današnje muslimanke u oblasti nauke.
5. Algebra
Naziv algebra potiče od naziva knjige slavnog perzijskog matematičara el-Khwarizmija koja se zvala Kitab al-Jabr Wa l-Mugabala, što bi u prijevodu značilo Knjiga obrazloženja i uravnoteženja. Algebra je izgrađena na korijenima grčkih i indijskih matematičkih otkrića, a isti matematičar el-Khwarizmi smatra se prvim koji je uveo pojam podizanja broja na potenciju.
6. Optika
“Mnogi od najznačajnijih napredaka na području optike dolazi iz muslimanskog svijeta”, kaže el-Hassani. Oko 1000. godine Ibn el-Hajsam dokazao da ljudi vide objekte tako što se svjetlost odbija od te objekte a potom ulazi u oko.Na taj način je pobio ranije Euklidove i Ptolomejeve teorije da samo oko emituje svjetlost. Veliki muslimanski fizičar je, također, otkrio fenomen camere obscure, što objašnjava kako oko vidi sliku okomito zbog povezanosti očnog živca s mozgom.
7. Muzika
Muslimanski muzičari imali su veliki uticaj na Evropu. “Još u vrijeme Karla Velikog evropski muzičari su pokušavali da se natječu sa muzičarima iz Bagdada i Kordobe,“smatra el-Hassani. U Evropi su preko Bliskog istoka stigli i instrumenti Lutnja i Rahaba, koji su preteče današnje violine. El-Hassani kaže da su i muzičke skale porijeklom iz arapskog pisma.
8. Četkica za zube
“Poslanik Muhamed, a.s., je uveo u praksu da muslimani redovno čiste zube sa korijenom drveta miswak još u 6. stoljeću” – isitče el-Hassani. Danas se tvari iz ovog drveta također koriste u izradi paste za zube.
9. Sistem poluga
Mnogi od osnova moderne automatike i mehanike korišteni su prvo u muslimanskom svijetu, uključujući i sistem radilica-klipnjača.
El-Jazari je u 12. stoljeću osmislio tehnologiju koja, pretvaranjem gibanja u linearno rotirajuće gibanje, omogućava da se uz pomoć jedne ručice podižu veliki i teški predmeti sa velikom lakoćom. Ovo revolucionarno otkriće brzo se proširilo širom svijeta, a danas se koristi kako kod bicikala tako i kod motora sa unutrašnjim sagorjevanjem.
10. Bolnice
Bolnice kakve mi danas poznajemo, sa odjeljenjima, potiču iz Egipta iz 9. stoljeća. Prvi takav medicinski centar je bio “Ahmad ibn Tulun bolnica”, osnovana u 872. u Kairu. Ova bolnica pružala je usluge svakome ko je bio bolestan, uključujući i siromahe, a ova politika se temeljila na muslimanskoj tradiciji brige za svima onima koji su bolesni. Ovakav sistem se iz Kaira proširio u cijelom muslimanskom svijetu, a kasnije i u cijelom svijetu uopšte.
Tags: algebra, avion, bolnice, cetkica za zube, hirurgija, kafa, muzika, optika, sistem poluga, univerzitet
Blogger
Facebook
LinkedIn group
Tumblr
Twitter
YouTube
